Dlaczego nie jesteśmy bogaci, a przed prywatnym domem każdego Polaka nie stoi okazały mercedes? Nie umiemy, jesteśmy gorsi od innych, pracujemy niewydajnie? Czy położenie geograficzne naszej ojczyzny to przekleństwo, czy dobrodziejstwo? Czy dyskutując o szansach rozwoju Polski w następnych dziesięcioleciach, zwracamy uwagę na punkt startu, na historyczne przesłanki współczesnego ekonomicznego status quo?
Niektórzy autorzy piszą naiwnie, że I wojna światowa toczyła się na Zachodzie, a polski chłop nic o niej wiedział. A przecież największe zniszczenia infrastruktury objęły właśnie ziemie polskie. W gruzach legło 60 proc. dworców kolejowych, w Kongresówce zniszczono 40 proc. dróg bitych. Szacowana kwota strat to 80 miliardów franków szwajcarskich, czyli - w przybliżeniu - 100 miliardów dzisiejszych złotych. Za moment wojna polsko-bolszewicka znowu zostawiła po sobie spaloną ziemię.
W wyniku II wojny światowej utraciliśmy 20 proc. terytorium państwa, 40 proc. infrastruktury, a straty w ludziach nigdy nie zostały do końca podsumowane. Zmuszono nas do rezygnacji z planu Marshalla, na wniosek ZSRS musieliśmy się zrzec reparacji, a Anglicy obciążyli nas kosztami pobytu polskiego wojska na Wyspach. Ziemie Odzyskane przejmowaliśmy od Sowietów doszczętnie rozgrabione.
Trudno wycenić straty wynikające z komunistycznej nacjonalizacji handlu i przemysłu. Do dziś nikt nie podsumował także całościowych strat okresu gierkowskiego, stanu wojennego i kolejnej wielkiej emigracji niechcianych na Zachód.
Niechętnie liczy się koszty transformacji z początku lat 90. XX wieku, może dlatego, że jej autorzy nadal funkcjonują jako autorytety moralne.
Wielkim wysiłkiem wydobywamy się konsekwentnie z nędzy i zacofania. Doganiamy i wyprzedzamy na zakrętach dziejowych tych, którym kiedyś było łatwiej. Spróbujmy docenić ten wspólny wysiłek.
