Geniusz chrześcijaństwa

Geniusz chrześcijaństwa (1802) Chateaubrianda to chyba najsławniejsze dzieło autora wydanych już po polsku Pamiętników zza grobu. Jego wpływ na współczesnych był bardzo duży: w chaosie poglądów po rewolucji ukazywało ono religię jako drogę do spełnienia wszelkich tęsknot i dążeń ludzkich. W dziedzinie literatury wpływ jego był nie mniejszy: odrzucenie mitologii pogańskiej i podkreślenie roli chrześcijaństwa jako źródła inspiracji artystycznej przygotowały drogę romantyzmowi.

Chateaubriand napisał tę książką, aby obronić chrześcijaństwo przed zarzutami i uprzedzeniami XVIII wieku. Aby przywrócić chrześcijaństwu należne miejsce w świadomości współczesnych Chateaubriand uzasadnia jego wyższość w stosunku do innych religii i mitologii oraz ukazuje, że religia ta odpowiada ludzkiej naturze i prowadząc do szczęścia pozaziemskiego, daje szczęście już tu na ziemi.

"Zdaniem Chateaubrianda tylko chrześcijaństwo jest w stanie przekształcić «człowieka fizycznego» w «człowieka moralnego». Mówiąc o społecznym znaczeniu Ewangelii pisarz podkreśla, że jej nakazy kształtują prawdziwego obywatela. Chateaubriand jest oczywiście przede wszystkim literatem i nie można oczekiwać od niego ani precyzyjnych sformułowań naukowych, ani programów reform społecznych. Zasługa jego polega jednak na tym przede wszystkim, że starał się przypomnieć światu społeczny charakter chrześcijaństwa oraz określić rolę, jaką może ono i powinno odegrać w życiu społecznym"

Jacek Bartyzel